sábado, 22 de noviembre de 2014

I.1.- CRUCEIROS, CRUCES DE PEDRA E PETOS DE ÁNIMAS DO CONCELLO DE CASTROVERDE (I)

CRUCES, CRUCEIROS e PETOS DE ÁNIMAS DO CONCELLO   DE CASTROVERDE (I)

Manuel Muñiz Besteiro


(CRUCEIROS E CRUCES DO CAMIÑO PRIMITIVO e CRUCEIROS E CRUCES DA VÍA XIX AO SEU PASO POR  CASTROVERDE)



I.1.- CRUCEIROS E CRUCES DO CAMIÑO PRIMITIVO AO SEU PASO POR
     CASTROVERDE.

1.1.- Cruz de Pedra no alto da Vacariza
1.2.- Cruceiro de "Villa Lucía" (Vilabade)
1.3.- Cruces da Veiga do Olmo – Castroverde.
1.4.- Cruceiro e cruz de Balaño.
1.5.- Cruceiro de Souto de Torres.
1.6.- Cruceiros e cruces da parroquia de Moreira.
1.7.- Cruceiros e cruces da parroquia de San Paio.
1.8.- Cruz do cemiterio da parroquia de Soutomerille.

I.2.- CRUCEIROS E CRUCES DA VÍA XIX AO SEU PASO POR    
      CASTROVERDE.
2.1.- Cruces e crucerios da parroquia de Furís.
2.2.- Cruces e crucerios da parroquia de Mirandela.
2.3.- Crucerio da parroquia de Miranda.
2.4.- Crucerio da parroquia de Tórdea.

------------------

I.1.- CRUCEIROS E CRUCES DO CAMIÑO PRIMITIVO AO SEU 
     PASO POLO CONCELLO DE CASTRO VERDE.




1.1.-     Cruz de Pedra no alto da Vacariza

Situada  a carón da estrada C-630 Lugo – Fonsagrada, case no límite entre os concellos de Castroverde e O Cádavo Km. 27, entre o Camiño Primitivo e a estrada da Fonsagrada. Comentar que esta cruz hai uns vinte anos que a Consellería de Obras Públicas, na ampliación da estrada Lugo-Fonsagrada,  a derrubou e o entullo do propio Camiño Primitivo, meteuno para a nova estrada, quedando a cruz abandonada ata que un grupo de persoas que estaban comenzando a reivindicar O Camiño, a comenzos dos anos 1994 a levantaron e, colocárona no lugar onde se encotra hoxe, cuberta de maleza, no medio dun silveiral.
Coordenadas UTM:  X: 641.040  / Y: 4.763.925
Descrición
Cruz de pouca altura apoiada sobre unha pedra, cunha pequena base e os extremos son curtos. Presenta a seguinte inscrición na cara SE.

AÑO 1866. AQUÍ MURIÓ JUAN NEIRA DE FONTELA

A inscrición fai referencia a aquela noite de cru inverno en que Xoán de Neira – veciño que o era do pobo de Fontela na montaña sur de Baleira- regresaba dunha feira montado na súa egua e alí mesmo caeu morto coa friaxe, tendido o seu corpo sobre a neve, baixo a intensa xeada que cobre de inverno estas paraxes, en palabras de Ricardo Polín.

1.2.- Cruceiro de "Villa Lucía" de Maximino e María (Vilabade)
              

Localización
   Este cruceiro encóntrase na casa da familia arriba indicada na estrada (LU-P-1206) que nos leva a Vilabade dentro da finca “Villa” Lucía a carón da casa. O trazado actual do Camiño Primitivo pasa a carón da casa onde se pode ver o cruceiro.
Coordenadas: X: Latitude: 43° 1'51.63"N / Y:7°18'40.04"O
Descrición
    Plataforma dun chanzo de granito. Por riba un plinto que amosa dous corpos:
O primeiro, de máis anchura, consta de dous filetes unidos por unha moldura cóncava-convexa (cima reversa invertida), un toro (moldura convexa), e un tramo paralelepípedo; o toro e o tramo paralelepípedo están unidos por unha moldura cóncava.

O segundo está formado por unha estrutura prismática cadrangular, que nos amosa catro acanaladuras no tramo central.

 A base de carácter clásico, está composta de dous toros unidos por unha escocia (moldura cóncava -con dous radios-), que se apoia nun filete de gran tamaño (moldura corrida) ou nunha pequena estrutura paralelepípeda.

Fuste cilíndrico, que vai estreitándose  a media que chega ao cume.

Capitel corintio, que amosa unhas volutas nos vértices das catro aristas e dous niveis de follas de acanto. Un colariño separa o capitel do fuste
   Finalmente unha cruz latina, de sección cilindrica, que mostra no anverso a efixie de Cristo crucificado cos seus brazos separados do brazo transversal da cruz en forma de V e, a efixie do sagrado corazón ou da virxe no reverso apoiándose nun supedáneo.
Observacións:
Cruceiro duns 5,80 m. de altura, na ten o nome dos propietarios; María e Máximo (avós) e Raúl e Lucía (netos). Mercado no ano 2014 ao  canteiro Julio Martínez de Rosal, Pontevedra no ano 2014 pouco despois de mercar a casa de Riveiro en Vilabade.

Como curiosidade salientar un Santiago peregrino de 1,90 de alto e, de peso dous mil quilos, mercado en Ponte de Lima.   

1.3.- Cruces da Veiga do Olmo - Castro Verde.
1.3.1.- A cruz da Veiga do Olmo

Locacalización
Atópase actualmente á entrada desta área recreativa, mais parece que  procede da parroquia de San Cosme de Barreiros.
 Coordenadas UTM:  X: 636.009 / Y: 4.764.891
Descrición.

Cruz apoiada sobre unha pena e sobre ela tres prismas cilíndricos que aguantan o pequeno fuste de  sección cadrada e sobre el a cruz.

1.3.2.- Cruz da Veiga do Olmo.


Localización
Áchase, actualmente, ao fondo desta área recreativa, mais procede da parroquia de San Cosme de Barreiros.
Coordenadas UTM:  X: 636.001 / Y: 4.764.769
Descrición
Apoiada sobre dous prismas cadrados, cun fuste de  sección exagonal e sobre el a cruz toda elas, parece dunha mesma peza.

1.3.3.- Cruceiro  á entrada da Veiga do Olmo.



Localización
Situada entre as estradas de entrada e saída ao campo da feira e Veiga do Olmo.
Coordenadas UTM:  X: 635.949 /  Y: 4.765.017    
Descrición
Sinxelo cruceiro de construción recente, cunha pequena base no chan, cun fuste octogonal de aristas rebaixadas, capitel troncocónico e sinxela cruz.

1.4.- Cruceiro e cruz da  Parroquia Bolaño 
   14.1.-Cruceiro da estrada de Pereira.


Localización  
Cruceiro situado a carón da estrada  CP 12-12. Sobre un valado, da finca da casa de Cando da  parroquia Bolaño, na marxe dereita da estrada que nos leva aos lugares de Pereira e Naveda.
Coordenadas UTM:  X: 637.533 / Y: 4.767.804   
Descrición
Apoiado nunha base cadrada, fuste de base cadrada nos extremos, sendo máis pequena a superior e no centro octogonal. Sobre o fuste, un capitel troncocónico invertido e sobre el a cruz.

1.4.2.-Cruz de Bolaño


Localización  
Situada na parede da casa de Río na parroquia de Bolaño.
Coordenadas UTM: X: 636.281,90, y: 4.766.732.02
Descrición
Cruz de mármore coas arestas rebaixadas e cunha cartela no extemo final coas iniciais: J N R I transversal.( Iesus Nasarenus Rex Iudaeorum, do latim, "Xesus Nazareno Rei dos Xudeus)

1.5 .- Cruceiro de Souto de Torres






Localización
Fermoso cruceiro, situado a carón do Camiño Primitivo e do campo da festa da parroquia, fronte á igrexa de Souto de Torres.
Coordenadas UTM:  X: 633.347 /  Y: 4.764.229  
Descrición.
Cruceiro de construción recente, como se pode observar e sabemos pola data da base, consta de tres chanzos de base cadrada,  cunha pequena base onde constan os datos, o fuste irregular, cadrado na parte inferior e na parte alta, exagonal con adornos e a figura dun Santiago peregrino, capitel cun estilo imitando o corínteo e, sobre el a cruz cun Cristo pola cara este e pola a oeste unha figura da virxe dos Milagres, patroa desta parroquia.
Observación.
Doado e mandado facer polo sacerdote D. Sabino Seijas, nativo desta parroquia e desenvolvendo o seu labor en parroquias de Lalín. Foi construído por O Vila, Lalín, 1999, segundo consta na base do mesmo cruceiro.


1.6.- Cruceiros e cruces da parroquia de Moreira (Santa María)

É moi probable que as cruces e cruceiros desta parroquia formaran parte dun viacrucis.

1.6. 1.-Cruceiro das Casas do Monte


Localización.
Comezamos por este cruceiro do lugar máis afastado do Camiño, mais pertencente á parroquia de Moreira, no lugar de As Casas do Monte.
Situado á entrada do lugar, a carón do camiño, ao pé dun piñeiral
Coordenadas UTM:  X:  632.490 / 4.764.789
Descrición.
Cruceiro asentado sobre unha pena, fuste cadrado nos extremos e octagonal no resto, capitel troncocónico sobre o que se asenta a cruz que actualmente está partida.


1.6. 2.- Cruceiro do adro da igrexa de Moreira (Sta. María)

Localización
Este cruceiro encóntrase adro da igrexa de Moreira.
Coordenadas UTM:  X: 632.146.67 / Y: 4.764.352.24
Descrición

Cruceiro de base cadrada de pouca altura, fuste cadrado nos extremos na base con dous corpos e octoédrico no corpo, capitel  troncocónico sobre o que descansa a cruz unha cruz florenzada.

1.6.3.-Cruz da parede da finca da casa rectoral


Localización
Pequena cruz situada sobre a parede da casa rectoral.
Coordenadas UTM:  X: 632.173.69 / Y: 4.764.319.17
Descrición
Pequena cruz coas arestas algo rebaixdas e de tipo florenzada. 

1.6 .4 .- Cruceiro do cemiterio de Moreira.


Localización
Situado no campo santo da parroquia de Moreira.
Coordenadas UTM:  X: 632.106.28 / Y: 4.764.215.52
Descrición
Cruceiro asentado sobre unha base de pedra incrustada no chan, fuste cadrado nos extremos e octoédrico no corpo, capitel  troncocónico sobre o que descansa a cruz de tipo florenzada.

1.6.5.- Cruceiro de Nadela



Localización
Situado entre as casas de Nadela de Arriba (hoxe casa de Lucas) e de Abaixo.
Coordenadas UTM:  X: 631.766.43 / Y: 4.764.047.53
Descrición
Cruceiro sobre un rochedo, con fuste de base cadrada de pouca altura nos dous extremos, sobre a que se sustén o fuste, capitel troncocónico con diversas estrías, sobre o que se asenta a pequena cruz de tipo florenzada.


1.6. 6.- Cruz de As Salburiñas




Localización
Acháse esta cruz no lugar de As Salburiñas ou Salguriñas, na parroquia  de Moreira entre os lugares de Nadela e Vilar de Cas, actual Camiño Primitivo.
Coordenadas UTM:  X: 631.506.30 / Y: 4.763.964.32
Descrición
Cruz asentada sobre unha base prismática cun fuste de forma prismática e de pouca altura, apoiada sobre unha pequena parede toda ela.
Observación
Lenda ou realidade
Cóntase que foi colocada co motivo  da emigración dun rapaz, da casa de Abaixo de Nadela e foino despedir  súa nai, con tal motivo, no lugar de As Salburiñas mandou levantar esta cruz. Outra versión di que foi colocada con motivo da motre dun home que o matara un raio.

1.7.- Cruceiros e cruces da parroquia de Arcos (San Paio)

Esta parroquia conta con trece elementos do Viacrucis, entre cruces e cruceiros, o que nos está a falar da existencia, clarmente del.

Situación, aproximada, dos cruceiros e  cruces.


17.. 1.- Cruceiro de San Paio de Arriba


Localización
Situado ao pé do camiño á entrada de San Paio de Arriba vindo de Moreira.
Coordenadas UTM: X: 631.758 / Y: 4.763.413
Descrición
Cruceiro sen base apoiado directamente na rocha ou pena, fuste de sección octogonal, e  cadrada nos extremos, capitel sinxelo, sobre o que se apoia a cruz cos bordes ensanchados.

1.7.2.- Cruceiro ao pé da entrada á igrexa e adro do cemiterio



 Localización
Este cruceiro encóntrase á entrada da igrexa e cemiterio segundo se vén de San Paio de Arriba.
Coordenadas UTM: X: 631.845.54 / Y: 4.763.341.69
Descrición.
Formado por unha base en forma de cubo coas aristas redondeadas, sobre a base levántase o fuste de sección cadrada nos extremos e octoédrica no resto, cun capitel sinxelo e sobre el levántase unha sinxela cruz cos brazos ensanchados,faltándolle un anaco na parte superior.

1.7.3.-Cruceiro da parede do adro



17..4.- Cruz da parede do adro.




Cruceiro e cruz
Localización
Este cruceiro  e cruz encóntrase por detrás da igrexa, apoiados directamente na parede que circunda o adro do cemiterio.
Coordenadas UTM: X: 631.874.84 / Y: 4.763.330.91 m.
Descrición.
O primeiro (6.3 o cruceiro, sae do muro, da parede do adro, fuste octoérdrico,  pequeno capitel cadrado e sobre el a cruz cos brazos ensanchados; a segunda, (6.4) a cruz, apoiada directamente nuha especie de placa.

1.7.5.- Cruceiro adro estrada Fonsagrada (1)

Localización
Este cruceiro encóntrase polo lado este da igrexa,  na parede do adro,  dando á estrada comarcal Lugo-Fonsagrada.
Coordenadas UTM: X: 631.871.08 / Y: 4.763.318.58  
Descrición.
Apoiado directamente na parede, muro que circunda o adro; fuste octoédrico e cadardo no extremo superior, sinxelo capitel cadrado e sobre el a cruz cos brazos ensnachados.

1.7.6.- Cruceiro adro estrada Fonsagrada (2)


Localización
Este cruceiro encóntrase polo lado este da igrexa,  na parede do adro, dando á estrada comarcal Lugo-Fonsagrada, perto da entrada sur da igrexa.
Coordenadas UTM: X: 631.871.08 / Y: 4.763.318.58  
Descrición.
Cruceiro coa base apoiada directamente na parede, muro que circunda o adro; fuste octoédrico e cadrado nos extremo superior, capitel troncocónico con diferentes estrías e sobre el a cruz de tipo florezada.

1.7.7.- Cruz parede finca rectoral de San Paio (1)


Localización
Esta cruz encóntrase na parede da rectoral da parroquia de San Paio, dando á estrada comarcal Lugo-Fonsagrada.
Coordenadas UTE: X: 631.847.20 / Y: 4.763.310.57 .
Descrición
Pequena cruz cos extremos ensanchados e de sección rectangular.

1.7.8.- Cruz parede finca rectoral de San Paio (2)


Localización
Esta cruz encóntrase na parede da rectoral da parroquia de San Paio, dando á estrada comarcal Lugo-Fonsagrada, frente á casa rectoral de Arcos.
Coordenadas UTM: X: 631.810.76 / Y: 4.763.299.34  
Descrición
Pequena cruz con sección rectangular e aristas redondeadas.

1.7..9.- Cruceiro ao pé da casa rectoral de San Paio


Localización
Este cruceiro encóntrase ao pé da casa rectoral de San Paio na parede que circunda a finca.
Coordenadas UTM: X: 631.800.85 / Y: 4.763.306.13  
Descrición.
Cruceiro incrustado na parede da finca rectoral, de base cadrada, fuste de sección octogonal e nos extremos de sección cadrada,  pequeno capitel cadrado e sobre el a cruz de extremos cadrados.

1.7.10.- Cruceiro ao pé do alpendre da rectoral.



Localización
Este cruceiro encóntrase ao pé da caseta que foi garaxe da rectoral. Supoñemos que antigamente por aquí ía o camiño e, que posteriormente foi transladado.
Coordenadas UTM: X: 631.779  / Y: 4.763.316
Descrición.
Cruceiro sen base,  apoiado directamente no chan; fuste de sección octogonal, sinxelo capitel e sobre el unha sinxela cruz.
1.7.11.- Cruz por detrás da casa de Sal, finca de Fernández.



Localización
Esta cruz encóntrase na parede da rectoral da parroquia de San Paio, dando á estrada comarcal Lugo-Fonsagrada, frente á casa rectoral de Arcos.
Coordenadas UTM: UTM: X: 631.701 / Y: 4.763.290  
Descrición
Pequena cruz con sección rectangular e aristas redondeadas.

1.7. 12.- Cruceiro na marxe esquerda da estrada a Gracián  


Localización
Este cruceiro encóntrase á entrada da finca ao pé da estrada que nos leva ao lugar de Gracián, frente á cas de Fórneas.
Coordenadas UTM: X: 631.591 / Y: 4.763.213  
Descrición
Cruceiro sen base apoiado directamente na rocha ou pena, fuste de sección octogonal, e  cadrada nos extremos, capitel sinxelo, sobre o que se apoia a cruz cos bordes ensanchados.

1.7.13.- Cruz camiño San Paio- Moreira, na parede da finca de Fernández


Localización
Cruz situada na parede da finca da casa de Fernández de San Paio no camiño, estrada que nos leva á parroquia de Moreira.
Coordenadas UTM: X: 631.588  / Y: 4.763.382
Descrición
Pequena cruz con sección rectangular e aristas redondeadas

Conclusións:

Os cruceiros e cruces deste viacrucis, repitense nas formas, variando pouco na construción, sendo bastante sinxela en xeral.
Comenzamos a  localización en San Paio de Arriba vindo de Moreira e voltamos rematando no Camiño que leva a Moreira desde a estrada Lugo - Fonsagrada.

8.- Cruz Cemiterio Soutomerille

Localización
Cruz situada ao pé do camiño que leva á Varanca, camiño da antiga traza histórica do Iitenario a Santiago de Compostela, que precisamente pasaba por aquí, ata que recentemente foi desviado pola Pallota. A cruz está sobre a entrada ao cemiterio máis pequeno de Galicia, todo el construído en cantería.
Coordenadas UTM: X: 630.475.92; Y: 4.764.730.43
Descrición
Sinxela cruz sobre unha pequena base.





No hay comentarios:

Publicar un comentario